به گزارش روابط عمومی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، در ابتدای این جلسه که با حضور محققان، کارشناسان، مسئولان بخش اجرا و اساتید دانشگاه برگزار شد، دکتر تقوی در ارتباط با ضرورت های انجام مطالعات اقتصادی اجتماعی در شیلات و اولویت های آن گزارش مبسوطی را ارائه داد.
دکتر تقوی، با اشاره به اینکه رویکرد در مدیریت ماهیگیری باید تغییر کند، گفت: این رویکرد باید بر اساس زیست بوم پیامدهای اجتماعی اقتصادی صورت بگیرد تا هم از لحاظ بهبود درک این مطالعات و هم از جنبه توسعه ابزارها برای ارتقای صیادی، چالش های مهم برطرف شود.
وی افزود: این رویکرد می تواند نقش اقتصادی-اجتماعی – زیست محیطی و حکمرانی اجزای شیلات را در هر مرحله در سطح ملی و محلی مشخص کند. همچنین فراهم شدن دیدگاه جامع درباره نقش شیلات در جامعه و سرویس های محیط زیست به بهره برداران، حمایت کنندگان آنها، سیاستگذاران و متخصصان شیلاتی، از دیگر مزایای این رویکرد به شمار می رود.
توجه جهانی به نقش شیلات در توسعه و شفاف کردن این نقش، محدودیت دسترسی به داده های مربوط به بخش مهمی از صید و آبزی پروری، نبود زیرساخت های لازم برای جمع آوری اطلاعات، تغییر رویکرد مدیریت و اقناع سیاستگذاران کشور در توجه بیشتر به نقش شیلات در سیاست های کلان، از مهمترین ضرورت های انجام مطالعات اقتصادی اجتماعی است که به آنها اشاره شد.
وی در ادامه به شاخص های مختلف این مطالعات اشاره و بیان کرد: فشار صیادی، صیدغیرمجای، تغییرات و تنوع آب و هوایی، جابجایی فیزیکی، علم و تکنولوژی تغییرات کلی جمعیت، دامپینگ محصول و از دست رفتن سرمایه اجتماعی، اصلی ترین عوامل محرکی است که به صورت بالقوه بر صید و آبزی پروری تاثیر می گذارند.
تاثیر کرونا بر بازار آبزیان و فرصت های پیش رو
در ادامه جلسه، دبیر کل اتحادیه تولید و تجارت آبزیان، در ارتباط با آثار پاندمی کرونا بر تولید و تجارت آبزیان، با اشاره به رشد یک درصدی ارزش تجارت آبزیان در جهان طی سال 2019، گفت: در سال 2019 ارزش تجارت جهانی آبزیان به بیش از 124 میلیارد دلار می رسد. این در حالی است که رقم اعلام شده برای سال 2016 حدود 106 میلیارد دلار بوده و کاهش رشد در سال 2019 کاملا مشهود است.
دکتر خدایی، افزود: قبل از همه گیری کرونا تولید جهانی آبزیان به رکورد 175 میلیون تن وزن زنده رسید. اما صنعت شیلات به دلیل فسادپذیری و ضرورت حمل و نگهداری یخچالی، بیشترین اثرپذیری منفی را از کووید 19 بعد از صنعت گل و گیاه به خود اختصاص داده است.
کاهش ناگهانی مصرف، افت شدید قیمت ها، کاهش فروش، کاهش حاشیه سود شرکت های فعال، کاهش تولید و افزایش تقاضا برای محصولات بسته بندی شده و منجمد، از مهمترین اثرات ویروس کرونا بر تجارت آبزیان است که دکتر خدایی از آنها نام برد.
وی ادامه داد: البته این ویروس، برای صنعت شیلات، فرصت هایی نیز در پی داشته است که می توان به مواردی مانند نوآوری محصولات، تصور غذاهای دریایی به عنوان غذای سالم، تمایل به استفاده از محصولات آماده مصرف و رشد فعالیت توزیع کنندگان آنلاین، اشاره کرد.
دکتر خدایی، با تاکید بر آثار کرونا بر کسب و کارهای شیلاتی در ایران، عنوان کرد: ما نیز باید علاوه بر نوآوری در عرضه محصول، رشد شبکه ای کانال های توزیع جدید، نزدیک شدن زنجیره های ارزش به یکدیگر و توجه به بازارهای جدید، زیرساخت های لازم برای توزیع آنلاین را نیز فراهم کرده و تمایل به استفاده از محصولات آماده مصرف در مصرف کنندگان را ارتقا دهیم.
طرح تحقیقاتی از مرکز گرگان
در ادامه دکتر حسینی، از مرکز تحقيقات ذخاير آبزيان آبهاي داخلي-گرگان، با تعریف طرح تحقیقاتی با عنوان بررسی و ارزیابی وضعیت اقتصادی اجتماعی صید پره در محدوده استان گلستان، گفت: تجزیه و تحلیل اقتصادی-اجتماعي از فعالیت های صیادی دارای سه حوزه است که شامل داده های بیولوژیکي، صید و تلاش صیادی و اقتصادی-اجتماعي است که این حوزه ها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به هم ارتباط دارند.
وی افزود: فعالیت های صید ماهیان استخواني (گونه کفال، کپور دریایي، ماهي سفید و ماهي کلمه) توسط ابزار صید پره در استان گلستان نقش بسیار مهمي در معیشت و اشتغال بخشي از جمعیت منطقه دارد که در قالب تعاوني های صید پره انجام مي شود. اغلب صیادان شاغل در تعاونیها در واقع کشاورزاني هستند که در ایام فراغت از کار صید به امر کشاورزی و دامداری اشتغال مي ورزند.
به گفته دکتر حسینی، بررسي و تحلیل میزان معیشت، اشتغال و سودآوری فعالیت صید و صیادی استان گلستان در بخش صید ماهیان استخوانی برای گروه های انساني مرتبط از طریق شاخص های اقتصادی- اجتماعي از اهمیت خاصي برخوردار است که از این طریق مي توان با ارائه راه کارهای مناسب، افزایش عملکرد اقتصادی فعالیت صیادی در این بخش را شاهد باشیم.
طرح تحقیقاتی از مرکز ارومیه
سپس دکتر صیدگر از مرکز تحقیقات آرتمیای کشور، طرح تحقیقاتی با عنوان مقایسه اقتصادی پرورش آرتمیا در منطقه فسندوز آذربایجان غربی با کشت غالب منطقه ارائه داد که در آن به مباحث مطالعاتی اقتصادی اجتماعی آرتمیا پرداخت.
دکتر صیدگر، گفت: دشت فسندوز در جنوب دریاچه ارومیه و در جوار مدخل زرینه رود به دریاچه ارومیه واقع شده که با افزایش تولید می تواند موجبات اشتغال زایی مردم بومی در این منطقه را تقویت و با تولید آرتمیا به عنوان محصول استراتژیک آبزی پروری آثار مثبت اقتصادی و بهبود اقتصادی برای فعالین مستقیم و غیر مساتقیم صنعت آبزی پروری استان را فراهم کند.
وی معتقد است: هدف از تحقیق حاضر استفاده از مزیت منطقه ای برای جهش تولید آرتمیا، شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدات تولید آرتمیا در اراضی دشت فسندوز، مقایسه صرفه اقتصادی تولید آرتمیا نسبت به محصول غالب کشاورزی منطقه (یونجه، صیفی جات) و آرتمیای تولیدی در استان کرمان، بهره وری اقتصادی بخش خصوصی از آب های شور و اراضی بایر دشت فسندوز برای تولید آرتمیا و تامین بخشی از نیاز داخلی کشور و جلوگیری از خروج ارز است.
دکتر صیدگر تاکید کرد: آرتمیا به عنوان غذا برای آبزیان پرورشی به ویژه بچه ماهی، بچه میگو نقش انکار ناپذیری در تولید و تغذیه مراحل لاروی آبزیان دارد. متعاقب کاهش ذخایر آرتمیای دریاچه های طبیعی کشور، توسعه این فعالیت برای تامین نیاز کشور، ایجاد ارزش های اجتماعی و اشتغال، خودکفایی، جلوگیری از ورود محصولات آلوده، جلوگیری از خروج ارز ضروری به نظر می رسد.
در پایان، دکتر بهمنی، ضمن تاکید بر نگاه همه جانبه در مطالعات اقتصادی اجتماعی حوزه شیلات، گفت: پیشنهاد می شود تدوین سند چشم اندازه اقتصاد بازار آبزیان برای سال آینده در دستور کار قرار بگیرد.
رئیس موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، افزود: تدوین این سند که بدون شک باید با حضور همه ذی نفعان و دست اندرکاران حوزه شیلات صورت گیرد، می تواند این صنعت را از تاثیرات مخرب کرونا در امان داشته و پایداری و ارتقای اقتصادی آن را تضمین کند.
وی در پایان تاکید کرد: اگر قرار است افزایش مصرف آبزیان را در جامعه شاهد باشیم، باید در عرصه فرآوری و تولید محصولات متنوع شیلاتی، موثرتر عمل کنیم تا بتوانیم شکلی جدید از مصرف آبزیان را تعریف نماییم.